Nöroloji (Beyin ve Sinir Hastalıkları)

 Elektroensefalografi (EEG),  beyin elektrik dalgalarının saptanması için kullanılan bir testtir. Epilepsi hastaları ve nöbet bozukluklarında beynin

elektriksel aktivitesinin değerlendirilmesi amacıyla kullanılır.

EEG’ de elektrod denilen kablolarla kafa üzerindeki çok sayıda noktadan kayıt alınır. Kalp elektrosuna (EKG) benzetilebilir.

Hangi hastalıklarda EEG istenir?

• Epilepsi hastalarının tanı ve takibi: Epilepside EEG’nin amacı tanının desteklenmesi, sınıflanması, beyin lezyonunun olup olmadığının araştırılması ve epilepsi hastalarının izlenmesidir.
• Şuur kaybı, baygınlık gibi durumlarda epilepsi ile ayırıcı tanı yapılması
• Bebek ve çocuklarda, yaşa uygun beynin elektriksel olgunlaşmasının değerlendirilmesi
• Beynin iltihabi hastalıkları (ensefalit)
• Psikiyatrik bazı değerlendirmeler
• Nadir bazı beyin rahatsızlıkları (SSPE,zehirlenmeler…)

EEG nasıl yapılır ?

EEG işlemi bu konuda eğitim almış EEG teknisyeni tarafından yapılır.

EEG teknisyeni tarafından yapılan işlemde, kafada, saçlı deri üzerinde EEG elektrodlarının yerleştirileceği noktalar belirlenir. Daha sonra genelde 20-25 kadar küçük metal elektrodlar yerleştirilir. Elektrodların parazitsiz kayıt alabilmesi ve çekim süresince sabit kalması için “pasta” adı verilen özel bir madde ile saçlı derinize sabitlenir. Bu madde yıkanınca tamamen temizlenir.

EEG gözleriniz kapalı halde ve rahat bir konumdayken yapılır.Oturarak veya uzanarak çekim yapılabilir.Genellikle aralıklı ışık uyaran ve hızlı nefes alıp verme şeklinde ek aktivasyon yöntemleri rutin olarak kullanılır. Bu aktivasyon yöntemleri, normalde görülmeyen beyin dalgalarının görülebilir hale gelmesini sağlayabilir.

EEG çekiminde uygulanan aktivasyon yöntemleri:

• Göz açıp kapama: Görsel uyarılarla beynin elektrik aktivitesinde ortaya çıkan normal değişiklikleri görmek için yapılır.
• Derin ve hızlı nefes alıp verme (Hiperventilasyon) : Bütün EEG laboratuvarlarında kullanılır. Aç karnına hiperventilasyon yapılırsa farklı bulgular saptanabilir. Bu nedenle hastaların EEG çekimlerinin tok karnına yapılması gerekir. Bu işlem erişkinler ve yapabilecek yaşta olan çocuklara uygulanır.
• Işık uyarı (fotik stimülasyon) : Saniyede 1-30 kez tekrarlanan flaş uyarısı ile beyin dalgalarındaki değişimler izlenir.
• Uyku: Her EEG çekiminde normalde uygulanmaz. Erişkinlerde çekim öncesindeki gece hasta uykusuz bırakılarak çekime gelerek; “uykusuzluğun” anormal dalgaları görünür hale getirmesinden yararlanılır. Tüm gece uyku EEG, gündüz 1-2 saatlik uykuda EEG çekimi yapılabilir. Bebek ve çocuklarda ise uykuda EEG çekimi günlük uygulanan bir yöntemdir.

EEG çekimi için nasıl bir hazırlık gereklidir?

• Başınızın temiz olması, saçınızda jöle, sprey gibi maddelerin olmaması
• Küpe, hızma gibi metal takıların çıkarılması; yoğun krem veya makyajın çekim sırasında silinmesi gerekecektir
• Çekim sırasında tokolmanız önemlidir.
• Üzerinizde rahat bir kıyafet olmasını, sıkan-terleten giysiler giymemenizi öneririz.
• Hekiminiz tarafından uyku EEG veya uykusuzluk aktivasyonlu çekim istendiyse, bir gece öncesinde uykusuz kalmanız gerekir. Bu konuda teknisyenimizden detaylı bilgi almanız yararlı olacaktır.
• Kullandığınız ilaçları normal zamanında almalısınız ancak çekim öncesinde teknisyene veya raporu hazırlayacak hekime mutlaka bilgi veriniz.
• Hekimler tarafından aksi istenmedikçe, erişkinlerde EEG kayıt süresi 20-30 dk’dır. Uyku EEG ve çocuk EEG’de süreler farklıdır. Çekimden önce elektrodların yerleştirilmesi de 15 dakika kadar sürer. Çekime gelirken 1 saatlik bir süreyi planlamanızı öneririz.

EEG’nin bir zararı var mıdır ?

EEG sırasında sadece beyin elektrik dalgalarının kaydı yapılır. Vücuda elektrik verilmez. Herhangi bir ışın almak da söz konusu değildir.

Video EEG nedir ve niçin kullanılır ?

EEG çekimi sırasında eşzamanlı video kaydı yapılmasıdır. Burada amaç daha çok şüphelenilen bazı hareket veya nöbet benzeri durumların, eşzamanlı EEG değişiklikleriyle karşılaştırılmasıdır.

EEG raporu nasıl hazırlanır ?

Teknisyen tarafından yapılan EEG çekimi nöroloji uzmanı tarafından incelenerek detaylı bir rapor hazırlanır. Rapora EEG sayfa örnekleri ve gerektiğinde CD kayıtları da eklenerek hastaya verilir.

Çocuk EEG’nin farkları nelerdir?

Rutin bir uyku ve uyanıklık EEG’si hazırlık süreleriyle yaklaşık 2 saat kadar sürer. İlk yarım saatte elektrotlar yapıştırılır. Küçük çocuklarda elektrotları yapıştırmak için collodion (cilde zarar vermeyen bir yapıştırıcı) kullanılır. Çünkü küçük çocuklar yapıştırma esnasında çok hareket ederler ve bazen de elektrotları çekip çıkartabilirler. Uyumlu ve durumun anlatılabildiği çocuklarda ise bu elektrod yapıştırma daha rahat geçer. Elektrod yerleştirilmesi sırasında çocuklarda ağlama ve hırçınlık olabilir; bu ağlamaların psikolojik etkisi aileleri tedirgin edebilir.Elektrod yapıştırma can yakıcı bir işlem değildir. Ailenin ve uygulamayı yapan teknisyenin rahat ama kararlı tavırları çocuktaki uyumu arttırır.

Çocuklarda  kayda uyanık başlanıp, uyku öncesi, uykuya dalış, uyku, uyanış ve uyku sonrası olarak kayıt yapılması en ideal olan kayıt şeklidir. Çünkü; beyin elektrik dalgaları uykuda, uyanıklıkta ve uyanıklıktan uykuya geçiş dönemlerinde farklılıklar gösterir. Bu farklı evrelerde hastalıklara ait bulgular daha net görülebilir.

Sağlıklı bir bebeğin/çocuğun beyin gelişiminde her hafta / her ay / her yaşa özgü olan beyin aktiviteleri vardır ve bu gelişimin seyrini görmek de bazı durumlarda gerekebilir.

Uyku EEG çekimi ne kadar sürer?

İdeal olarak bir saatlik uyku ve uyanıklığın gözleneceği bir kayıt tercih edilir. Daha uzun, gece boyu veya 24 saatlik kayıtlar da kullanılabilir; bu tür inclemelrde genellikle EEG çekimiyle birlikte video kayıtlaması da yapılır. Fakat bunlar hastanede kalmayı-yatışı gerektiren, özellikle çocuk ve ailenin tedirginliğini arttıran, kolay olmayan incelemelerdir. Yalnızca gerekli durumlarda ve belli merkezlerde uygulanır.

Başka elektrod bağlanma metodları var mıdır?

Ufak çocukların kooperasyonundaki güçlük ve yavaşlık dolayısıyla değişik bantlar ve kafaya geçirilebilen bone gibi sistemler geliştirilmiştir. Fakat, bu sistemlerde de hareketli çocuklarda tüm elektrodlar birden yerinden oynayabileceğinden güvenilir kayıt sıklıkla mümkün olmaz. Ayrıca uzun kayıtlarda bone gibi sistemlerle uyum yine zor olmaktadır.Her merkezin daha sık kullandığı ve tercih ettiği bir metod vardır.

Çocuk EEG yorumu farklı mıdır?

Çocuklukta, özellikle bebeklikte ve erken çocukluk dönemlerinde yaşla değişen normal elektrik aktivite özelliklerinin tanınması ve bunların sorun olarak görülmemesi gerekir. Bu da ancak EEG’de uzmanlaşmış çocuk nörolojisi ile ilgilenen uzmanlar tarafından yapılabilir. Kolaylıkla bazı normal elektrik dalgalanmaları yanlış değerlendirilip, çocuğun olmadığı halde epilepsisi olduğu düşünülebilir.

Bebek/çocuk EEG çekimlerinden sonra çekimin kayıtlandığı bir CD’nin istenmesi çok önemlidir. EEG trasesini raporlayan kişi istemeden de olsa yanlış yorumlar yapabilir.Daha sonraki günlerde/yıllarda bu EEG kayıtlarının yeniden gözden geçirilebilmesi için lütfen çekimin yapıldığı merkezden raporunuzla birlikte çekimin CD kopyasını da isteyiniz ve saklayınız.

EEG’ bir zararı var mıdır ?

EEG sırasında sadece beyin elektrik dalgalarının kaydı yapılır. Vücuda elektrik veya ışın verilmez. Çekim süresinin uzun olması, tekrarlanması çocuğa zarar vermez.

Çocuğumuzu nasıl uyutacağız?

Doğal veya ilaçla uyutulup EEG kaydına başlanabilir. Çocuk normal uyku haline geçemezse, ilaçla uyutulabilir. Uyutmak için verilecek ilaçların EEG aktivitesini baskılayan ilaçlardan olmaması önemlidir.  Çocukta uyumu sağlamak, elektrodların doğru bir şekilde yerleştirilmesi ve çocuğun çekimden ürkmesini engellemek için çoğu zaman uyuduktan sonra çekime başlanır. Bu durumda uyanıklık ve uykuya geçiş dönemleri görülemez.  O zaman da çekimin sonlarına doğru çocuk uyandırılarak uyanıklık, uykuya dalma, uyuklama geçişleri kayıtlanır.

Uyku EEG istendi, çocuğumuz uyumazsa ya da çekim sırasında uyanırsa test geçerli midir?

Uyku EEG için uykuyu sağlamanın en kolay yolu çocuğun iyi uykusuz bırakılmasıdır. Buna rağmen uyuyamayan çocuklarda ve erişkinlerde beynin elektriksel aktivitesini etkilemeyen ilaçlar verilip uyku sağlanabilir. Bazen her şeye rağmen çocuğun uyutulması mümkün olmayabilir.Böyle bir durumda uyanıklık kaydı yapılıp değerlendirilir ve daha sonraki günlerde uyku EEG’nin yeniden yapılması gerekebilir.

Çekim öncesi dikkat edilecek konular nelerdir?

EEG çekiminden bir gece önce çocuk uykusuz bırakılır ya da çok az uyutulur.

Saçının temiz olmasında fayda vardır. EEG voltajları çok düşük olduğundan jöle, kir/yağ gibi bazı maddeler kayıt kalitesini bozar.

Çocuğa ve size yardımcı olabilecek bir yakınınızla birlikte olmanız size destek olacaktır.

Çekim öncesi ve sırasında çocuğun tok olmasını özellikle rica ederiz.