Kemik kütlesinde azalma ve kemik dokusunun mikroskobik yapısında bozulma sonucu kemikte kırık riskinin artmasına yol açan bir iskelet hastalığıdır. Herkeste olan kalsiyum kaybı bu hastalığa neden olur. Kaybedilen kemik geri kazanılamaz. Ancak erken teşhis yapılırsa ilerlemesi olduğu yerde durdurulabilir. Menapoz dönemindeki kadınlarda yüksek oranda görülür, ancak çeşitli sebepler ile çocuk, gençler, kadın ve erkeklerde de görülür.

Osteoporoz belirtileri ve sonuçları nelerdir?

Hafif bir ters hareket ile kalça ve bilek kırıkları meydana gelir. Omurga çökmeleri ise hissedilmez, boy kısalığı ve kamburluk böyle oluşur. Genelde kalça ve bilek kırıkları ortaya çıkıncaya kadar herhangi bir belirti ve ağrı olmaz. Ancak bazı kişilerde ileri yaşlarda romatizma zannettikleri diz ve bel ağrılarına neden olabilir. Bu nedenle kemik erimesi hastalığına sessiz hastalık/osteoporoz denilmektedir. Bu nedenlerle 5-45 yaş arası herkes bir kere kemik yoğunluğunu ölçtürmelidir.

İlk Kırık Sonradan Oluşabilecek Kırıkları Önlemek İçin Bir Fırsat Olabilir:

Kaldırımda tökezlemek gibi görünürde basit bir nedenden dolayı ortaya çıkan kemik kırıklarının sonradan oluşabilecek çok daha ciddi kırıkların ön işareti olabileceğini göz ardı etmemek gerekir. Basit bir nedenle kemik kırığı oluşan bir kişinin gelecekte başka bir kırık sorunu yaşama olasılığı normale göre dokuz kat artmıştır. Ne yazık ki bu hastaların büyük bir kısmına ilk kırık ortaya çıktığında osteoporoz yönünden gerekli inceleme yapılmamakta ve dolayısıyla etkin ve önleyici tedavi planlanamamaktadır. Test-tedavi maliyeti, hastaların ilaç kullanımıyla ilgili kaygıları, osteoporoz tedavisinden sorumlu hekimin hangi uzmanlık branşına sahip olması gerektiği gibi konulardaki tereddütler osteoporoz tanısı ve tedavisi önünde engel oluşturmaktadır. Araştırmalar kırık vakalarının ortopedistler tarafından değerlendirilme sıklığı arttıkça osteoporoz tanı ve tedavisinin daha erken ve uygun bir şekilde başlayabileceğini ortaya koymaktadır.

30’lu-40’lı Yaşlarda Yapılan Egzersiz Kemik Mineral Yoğunluğunu Arttırabilir:

Yüksek etkili egzersiz uygulayan menopoz öncesi dönemdeki kadınların kemik mineral yoğunluğunu arttırabileceklerini gösteren bir çalışma yapılmış. (Vainionpaa, A.,et al.”Effects of High_Impact Exercise on Bone Mineral Density:a randomized Controlled Trial in Premenopausal Women”). Bu çalışmada 35-40 yaş grubundaki 120 kadın iki ayrı grup oluşturmuş. Birinci grup 12 ay boyunca haftada üç kez, standardize edilmiş yoğun bir egzersiz programı uygularken, ikinci grup her zamanki aktivite düzeyinde yaşamını sürdürmüş. Araştırma süresi sonunda egzersiz grubundaki kadınlarda kalça ve bel bölgesindeki kemik mineral yoğunluğunda kontrol grubuna göre anlamlı oranda artış saptanmış. Bu sonuçlardan hareketle gelecekte egzersizin güvenilir, maliyeti düşük bir seçenek olarak osteoporoza yönelik koruyucu tedavide daha önemli yer alacağı öngörülmektedir.

Omurga ve Kalça Kırıklarının Önemi:

Kırık kemiklerin günlük yaşam üzerindeki kısa vadeli etkileri aşikar olmakla birlikte uzun vadeli etkilerini ölçebilmek daha zordur. İsveç’te yapılan bir araştırmada kalça, omurga ya da kol kırığı olan 303 kadın hasta, kırıkların yaşam kalitesi üzerindeki etkileri bakımından ilk değerlendirme kırıktan 82 gün sonra ve ikinci değerlendirme kırıktan 2 yıl sonra yapılmak üzere takibe alındı.
Kol kırığı olan hastalar ağrı ve hareket kısıtlılığı bakımından kırığı olmayanlara göre ilk değerlendirmede yaşam kalitesinde anlamlı düşme yaşarlarken iki yıl sonra bu grubun yaşam kalitelerinin normale döndüğü saptandı. Omurga ya da kalça kırığı olan grubun ilk değerlendirmedeki yaşam kaliteleri aynı dönemde kol kırığı olanlara göre daha düşük olarak gözlendi. İki yıl sonra da bu grubun normal yaşam kalitesi düzeyine ulaşma olasılığı daha düşüktü.
Kırıkların yaşam kalitesi üzerindeki uzun vadeli olumsuz etkileri ilk kırık ortaya çıkmadan önce osteoporoza erken tanı koymanın ve tedaviye başlamanın ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır.

Düşmeyi Önlemek Kırıkları da Önler:

İnsanlar yaşlandıkça düşme ve kendilerini incitme riskleri artar. Osteoporozu olanlarda düşmek kemiklerde ciddi hasarlara, kırılmalara yol açabilir. 65 yaş üzerindeki insanların üçte biri yılda bir kez düşmektedir. Günlük hayatta düşmek gibi kazalar herkesin başına gelebilir, ancak yaş ilerledikçe düşmek daha olası ve daha tehlikeli bir hal alır.
Düşmek çeşitli risk faktörlerine bağlıdır. 2003 yılında New England Journal of Medicine’de yayınlanan bir çalışmaya göre yaşlı bir insanda aşağıda sıralanan risk faktörlerinden dört veya daha fazlası bulunması durumunda düşme riski %10’dan %80’lere çıkmaktadır.

• İleri yaş
• Artrit
• Depresyon
• Ayakta durmaya bağlı olarak kan basıncında düşme
• Demans ve mental becerilerde zayıflama
• Görme, yürüme ve dengede bozukluklar
• Ev bakımına gereksinim duyma
• Dört veya daha fazla ilaç kullanıyor olmak

Düşmelerin çoğu kazara olur ve sıklıkla önlenebilir özelliktedir. Alınması gereken önlemler şu şekilde sıralanabilir:

1.Düzenli egzersiz yapmak:

Egzersiz hem kas gücünü, hem de denge ve koordinasyon becerilerini arttırarak düşme olasılığını azaltır. Bu amaçla özellikle dans, Tai Chi gibi egzersizler yararlı olabilir.

2.Evinizi daha güvenli hale getirmek:

• Merdivenlerde ve yürüme alanlarında ayağa takılabilecek her tür engeli kaldırmak
• Küçük ve kayabilecek kilim benzeri yer örtülerini kaldırmak
• Banyo, tuvalet ve duşta tutunmayı sağlamaya yarayan, duvara sabit barlar oluşturmak
• Banyo ve ıslak yüzeylerde kaymaz paspaslar kullanmak
• Evde aydınlık bir ortam yaratmak, uygun ışıklandırma yapmak
• Merdiven kenarlarına tutamaçlar ve ışık kaynakları yerleştirmek
• Tabanı kaymayan, uygun ayakkabılar giymek

3.Doktorunuza ilaçlarınızla ilgili danışmak:

Bazı ilaçlar ya da ilaç kombinasyonları baş dönmesi, bulantı ve denge bozukluğu gibi şikayetlere yol açabilirler. Bu yan etkiler olsa bile doktorunuza danışmadan ilaçlarınızı bırakmayınız.

4.Periyodik olarak göz muayenesi yaptırmak:

Görme zayıflıkları düşme riskini arttırabileceğinden görme kusurlarının saptanması ve tedavi edilmesi büyük önem taşımaktadır.

Kış ayları için özel önlemler:
Kış ayları düşme riskinin en yoğun olduğu aylardır. Bu nedenle bu aylarda düşmeyi önlemek için aşağıda listelenen hususlara dikkat edilmesi gerekir.

• Kışın ya da yağışlı havalarda yürürken baston gibi bir destek kullanmak uygun olabilir.
• Altı lastikli botlar tercih edilmelidir.
• Kaldırımlar kaygan görünüyorsa çim benzeri yüzeylerde yürümek daha güvenli olabilir.
• Kışın cebinizde ya da arabanızda bir paket kaya tuzu bulundurmak kaygan yüzeyleri güvenli hale getirmenize yardımcı olacaktır.
• Alışveriş merkezi, konser, toplantı salonları gibi binalarda yer yüzeyleri, binaların giriş bölümlerindekiler de dahil olmak üzere, genellikle cilalı mermer gibi kaymaya çok elverişli maddelerden yapılmıştır. Bu yüzeylerin ıslak olması büyük tehlikeler yaratabilir. Özellikle böyle yerlerde plastik döşeme, halı varsa onların üzerinde yürümek daha güvenli olabilir.