Plastik cerrahi veya tam adıyla plastik, rekonstrüktif ve estetik cerrahi, vücut üzerindeki çeşitli yapıların yeniden yapılması, şekillendirilmesi, ciddi doku kayıplarının giderilmesini ve her türlü estetik girişimi kapsayan cerrahi bir disiplindir. Pediatrik plastik cerrahi türü de vardır. Kozmetik, estetik tıp ve estetik cerrahi, plastik cerrahinin en bilinen kısımlarıdır. Bilinenin aksine plastik cerrahi alanının büyük kısmını estetik cerrahi dışında rekonstüktif cerrahi, kraniyofasiyal cerrahi, el cerrahisi, el nakli, mikrocerrahi ve yanık tedavisi oluşturmaktadır. Rekonstrüktif ve estetik cerrahi olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır.

Rekonstrüktif cerrahi tüm vücut yüzeyinde deri, deri altı ve kemikleri etkileyen doğumsal veya edinsel her türlü doku ve organ kaybının onarılmasıdır. Bunu yaparken temel kural hangi dokular kaybolduysa ona benzer dokularla onarım yapmaktır. Örneğin doğumsal olarak oluşan yarık damak-dudak, yapışık parmak (sindaktili), vasküler kitleler (hemanjiomlar gibi); travmatik olarak oluşan yanıklar, trafik kazalarına bağlı yüz yaralanmaları, çeşitli kesiler ve uzuv kopmaları; edinsel olarak oluşan çeşitli deri ve yumuşak doku tümörleri, kronik yaralar bu cerrahi disiplin alanı içindedir. Kemik (özellikle yüz, kafa ve el kemikleri) ve kıkırdak çatıdaki (kulak ve burun kıkırdakları gibi) kayıplar, şekil bozuklukları, patolojik olaylar (tümör, kist, enfeksiyon vb) yine plastik cerrahi uğraşı alanı içindedir. Bunun için klasik cerrahi yöntemler yanında mikrocerrahi, lazer sistemleri, endoskopiyle çeşitli kimyasal ajan ve ilaçlardan yararlanabilir.

Estetik (veya kozmetik) cerrahiyse vücut imajının daha güzel ve mükemmele ulaştırılmasını sağlamak için yapılan operasyon ve girişimlerle uğraşır. Burada tıbbi bir problemden çok estetik problemler vardır.

Plastik cerrahi uzmanlık eğitimi sırasında estetik cerrahi eğitimi de verilmektedir. Estetik cerrahide her zaman estetik değil bazen tıbbi problemler de çözülür. Örneğin aşırı şişman bir gövdenin veya dev boyutlarda büyümüş memelerin (gigantomasti) cerrahi olarak düzeltilmesi hem tıbbi hem de estetik problemleri birlikte çözmektedir. Bir organın estetik düzeltilmesi yanında fonksiyonu da son derece önemlidir. Örneğin estetik burun cerrahisinde (Rinoplasti) şekil ve nefes alma problemleri birlikte düzeltilmelidir.

Rekonstrüktif (yeniden yapım) cerrahi

Rekonstrüktif plastik cerrahi yanık, yüz kemiklerindeki kırıklar el ve yumuşak doku yaralanmaları gibi travmatik yaralanmalar; yarık dudak-damak ve el, yüz deformiteleri gibi doğumsal anomaliler; enfeksiyon, kanser gibi gelişimsel anomaliler, sonucunda vücut kısımlarında ortaya çıkan yapısal veya işlevsel bozuklukların düzeltilmesini içermektedir. Rekonstrüktif plastik cerrahi genellikle fonksiyonel iyileşme sağlamakla beraber normal fiziksel görünümü oluşturmayı da amaçlamaktadır.

En yaygın rekonstrüksiyon prosedürleri tümör cerrahisi, yaralanmaların onarılması, yara izi tedavileri, el cerrahisidir. Son yıllarda mastektomi sonrası yeniden meme yapımı (meme rekonstrüksiyonu) da azımsanmayacak oranda artış göstermiştir. Amerikan Plastik Cerrahi Derneği’nin verilerine göre kadınlarda meme rekonstürksiyonu 2007 yılında bir önceki yıla göre %2 artış göstermiştir. Erkeklerdeyse bu rakam %7 olmuştur. 2012 yılında Amerika’da 68,416 operasyon yapılmıştır.

Diğer rekonstrüktif girişimler olarak yarık dudak-damak onarımı, yanık hastalarındaki kontraktür cerrahisi, kulak rekonstrüksiyonu sıralanabilir.

Plastik cerrahlar mikrocerrahi teknikleri kullanarak yakın dokularla kapatılamayacak yaraların kapatılmasında serbest flepler kullanılmaktadır. Bu dokular değişik oranlarda cilt, kas-kemik dokusu içerebilen kendine ait kan damarları bulunan dokulardır. Bu kan damarları üzerinden kaldırılan serbest dokular alıcı alandaki ortalama 1-2mm çapındaki damarlara dikilerek açık yaralar kapatılabilmektedir.

Kozmetik cerrahi

Kozmetik cerrahi, isteğe bağlı yapılan normal vücut yapılarının sadece kişinin görünümünü düzeltme veya yaşlanmaya bağlı oluşan belirtilerin ortadan kaldırılmasını amaçlayan girişimlerdir. 2014 yılında Amerika Birleşik Devletler’inde 16 milyon kozmetik cerrahi uygulanmıştır. Yirmi birinci yüzyıl başlangıcından bugüne yapılan kozmetik cerrahi işlemler ikiye katlanmış, 2014 yılında yapılan kozmetik cerrahi işlemlerin %92’si kadınlara yapılmış ve bu oran 2001 yılında %88’de kalmıştır. En çok yapılan beş kozmetik cerrahi sırasıyla meme ameliyatı, meme büyüme, liposakşın, burun estetiği, göz kapağı estetiği ve karın germe operasyonlarıdır. Yapılan kozmetik işlemlerin %90’ı cerrahi işlemler olmakla birlikte kalan %10’luk kısımda botoks, dolgu uygulamaları ve lazer epilasyon uygulamaları yer almaktadır. Amerika’dan sonra en büyük kozmetik cerrahi pazarını yıllık 2.2 milyar dolarla Avrupa oluşturmaktadır. Asya ülkelerinde de kozmetik cerrahiye ilgi her geçen gün artmaktadır. Özellikle Çin ve Hindistan, Asya’nın en büyük pazarları haline gelmiştir.

En yaygın estetik/kozmetik prosedürler

• Abdominoplasti: Karın germe ameliyatıdır. Karına yeniden şekil verilmesi ve sıkılaştırılmasıdır.
• Alın germe
• Anaplastoloji: Protez ameliyatıdır.
• Belt lipektomi: Karın, kalça, uyluk ve popo bölgelerini yeniden şekillendirildiği cerrahi bir prosedürdür.
• Bişektomi: Yanak inceltme ameliyatıdır.
• Başparmak hipoplazisi
• Üçlü başparmak
• Kol germe ameliyatı (Brachioplasty)
• Kapsüler kontraktür: Bağışıklık sisteminin insan vücudundaki yabancı maddelere verdiği tepki.
• Çene büyütme veya çene küçültme ameliyatı
• Blefaroplasti: Göz kapağı estetiği ameliyatıdır. Göz kapağı derisindeki fazlalıklar ve yağ fıtıklaşmalarının düzeltilmesidir.
• Dudak büyütme ve dudak germe ameliyatları
• Falloplasti: Penis estetiğidir. Penisin şeklinin ve boyutunun düzeltilmesi prosedürlerini içerir.
• Penis büyütme
• Augmentasyon mammoplasti: Meme büyütme ameliyatıdır. Kişinin kendi dokuları veya yapay protezler kullanılarak yapılabilir.
• Dermabrazyon: Cerrahi cilt planlamasıdır.
• Dermatom
• Eskaratomi
• Etnik plastik cerrahi
• Göz cerrahisi gözlerde yapılan cerrahi
• Nöroplastik: Cerrahi hastaların rekonstrüksiyonu veya restorasyonunda yer alan cerrahi uzmanlık alanıdır.
• Redüksiyon mammoplsti: Meme küçültme ameliyatıdır.
• Mastopeksi: Meme dikleştirme ameliyatıdır. Hem meme büyütme hem de meme dikleştirme ameliyatıysa augmentasyon mastopeksi olarak adlandırılmaktadır.
• Jinekomasti düzeltilmesi: Erkeklerde fazlalık meme dokusunun liposakşın yöntemiyle veya çıkarma yoluyla alınması ameliyatıdır.
• Kalça büyütme: Kalça protezi veya kişinin kendi dokularıyla yapılan kalça büyütme ameliyatıdır.
• Kalça germe: Kalçaya yeniden şekil verilmesi ve sıkılaştırılmasıdır.
• Kaş restorasyonu: Kaş ameliyatıdır.
• Kimyasal peeling: Çeşitli kimyasal ajanlarla cildin en dış tabakasının soyulma işlemidir. Böylece cilt yenilenmesi sağlanarak cilt kalitesi arttırılmaktadır.
• Klitoral kaput indirgemesi
• Klitoridktomi
• Klitoroplasti
• Kozmetik kamuflyaj
• Kriyolipoliz: Soğuk kullanılarak yağ hücrelerinin dondurulması ve böylece parçalanması işlemidir.
• Labioplasti: Kadın dış genital organının (labium minusların) yeniden şekillendirilmesi ameliyatıdır.
• Lazer epilasyon
• Platismaplasti: Cildi insan boynundan sıkma ve çıkarma ameliyatı.
• Rinoplasti: Burun estetiği ameliyatıdır. Burunun yeniden şekillendirilmesi ve varsa fonksiyonel bozuklukların düzeltilmesini sağlar. Ameliyatsız rinoplasti, alarplasti, antral lavaj, Caldwell-Luc ameliyatı, frontal sinüs trefinasyonu, rinektomi, eptopasti, türbinektomi, alt dalları vardır.
• Otoplasti: Kulak estetiği ameliyatıdır. Kepçe kulak gibi bozuklukların düzeltilmesini sağlar.
• Ritidektomi: Yüz germe ameliyatıdır. Yüz cildindeki fazlalıklar ve sarkmaların düzeltilmesi ameliyatıdır.
• El cerrahisi
• Genitoplasti: Cinsel organlarda plastik cerrahidir.
• Ortognatik cerrahi: Çene ucunun yeniden şekillendirilmesi ameliyatıdır.
• Glanüloplasti: Glans üzerinde yapılan estetik ameliyatıdır.
• Hidradermabrazyon
• Himenoplasti: Kalıcı bir cerrahi operasyonla kızlık zarının yenilenmesidir.
• Politizasyon
• Ortognatik cerrahi: Yüz kemiklerinin kontrollü şekilde kırılarak yeniden şekillendirilmesiyle çene ve/veya orta yüz kemiklerinin ileri/geri hareket ettirilmesiyle yüzdeki kemik deformitelerinin düzeltilmesi ameliyatıdır.
• Brakioplasti: Kol germe ameliyatıdır. Koldaki cilt fazlalığının alınarak kola gerginlik verilmesi operasyonudur.
• Lazerle cilt yenileme: Lazerle cildin soyulma işlemidir. Böylece cilt yenilenmesi sağlanarak cilt kalitesi arttırılmaktadır.
• Deri greftleme: Deri naklini içeren ameliyat.
• Liposuction ve Lipotuck (Yağ Alma): Vakumla yağ emme işlemidir. Vakumlu aspiratör yardımıyla istenilen bölgelerdeki yağ dokusunun inceltilmesi ve şekillendirilmesi amacıyla kullanılır. Yağ aldırma prosedürleri vücutta fazla yağ olan bölgelere uygulanır. Yüzden ayak bileğine kadar her bölgeye liposuction yapılabilir.
• Botoks, dolgu PRP uygulamaları
• Pediatrik plastik cerrahi: Çocuklar için ameliyat.
• Ritidektomi veya yüz germe: Daha genç bir yüz görünümü vermek için kullanılan bir tür estetik cerrahi işlemdir.
• Rotasyon flebi
• Saç ekimi: Saç dökülmesi veya patolojik bir olay sonrası saç kaybına bağlı oluşan alopesilerin tedavisinde kullanılmaktadır. Foliküler ünite nakli” (FUT) ve foliküler ünite ekstraksiyonu (FUE) türleri bilinir.
• Saç çizgisi düşürme
• Serbet flep
• Sünnet derisi restorasyonu
• Skrotoplasti
• Tüy alma
• Vulvektomi
• Vajinoplasti: Vajinanın yapımı veya rekonstrüksiyonuyla sonuçlanan herhangi bir cerrahi işlem.
• Yağ alma prosedürleri
• Yüz feminizasyon ameliyatı
• Yüz implantı
• Z-plasti
• Zigoma azaltma